Όταν τα παλιά αφηγήματα δεν μας χωρούν πια
Αγάπη ή Καθήκον;
«Μπορείς να κλάψεις, να θυμώσεις, να παραπονεθείς. Αλλά στο τέλος, θα γυρίσεις πίσω σε εκείνον. Είναι ο άντρας σου.»
Η φωνή της μητέρας είναι σταθερή, σχεδόν απαγγελία σε ρόλο που δεν αμφισβητήθηκε ποτέ.
«Ίσως να μην είναι καλός σύζυγος, αλλά τουλάχιστον φροντίζει. Τουλάχιστον προσφέρει. Βγάζε εδώ την πίκρα σου, μα έξω θα σταθείς όπως την πρώτη μέρα που πήγες εκεί.»
Ίσως όλα αυτά να ακούγονται σαν να έρχονται από μια άλλη εποχή, πως στις μέρες αυτά δε συμβαίνουν. Θα εκπλαγείς αν ερευνήσεις, όπως έκανα κι γω για να γράψω αυτό το άρθρο, πόσο επίκαιρο είναι ακόμη αυτό.
Μια κόρη πνιγμένη σε έναν γάμο.
Μια μάνα, πεπεισμένη ότι προσφέρει σοφία.
Και μια κοινωνία τόσο βαθιά διαποτισμένη από κανόνες και σιωπηρές εντολές, ώστε ακόμη και η αγάπη της να γίνεται φυλακή.
Αυτή η σκηνή δεν είναι μεμονωμένη. Είναι ο καθρέφτης ιστοριών που έχουν ειπωθεί σε χιλιάδες σπίτια. Είναι το βάρος αιώνων, που συνεχίζει να πέφτει πάνω στους ώμους γυναικών και ανδρών.
Η κληρονομιά της υποταγής
Η παράδοση μάς ψιθυρίζει: «Μείνε».
Οι κοινωνικές νόρμες φωνάζουν: «Μην ταράζεις τα νερά».
Η οικογένεια προτρέπει: «Η υπομονή είναι αρετή».
Κι έτσι γενιές ανθρώπων έμαθαν να ανέχονται και ν’ αντέχουν αντί να ζουν. Να συμβιβάζονται αντί να ανασαίνουν. Να κρατούν γάμους, σχέσεις, δομές που έχουν πεθάνει μέσα τους, αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν εξωτερικά.
Και όλα αυτά στο όνομα μιας αγάπης που συγχέεται με το καθήκον, την υποχρέωση, το τι είναι «σωστό»… «αποδεκτό».
Αν δούμε πίσω, θα διακρίνουμε το μοτίβο: γυναίκες που θυσίασαν τα όνειρά τους για την «τιμή της οικογένειας», για μια «εικόνα» και ένα φαινεσθαι. Άνδρες που έμειναν εγκλωβισμένοι σε ρόλους παροχών και αυστηρότητας, στερημένοι από τρυφερότητα. Μητέρες που έδιναν την ίδια συμβουλή που πήραν, χωρίς να αναρωτηθούν αν τελικά ήταν συμβουλή ή κατάρα.
Η αφύπνιση
Όμως, δεν μένουν όλοι παγιδευμένοι. Κάποιοι ξυπνούν.
Είναι εκείνοι που στέκονται, με φόβο και γερμένους ώμους στην αρχή, και λένε:
- «Δεν συνεχίζω κάτι μόνο επειδή υπάρχει εδώ και αιώνες.»
- «Δεν είναι υγιές, απλώς και μόνο επειδή είναι συνηθισμένο.»
- «Δεν θα προσαρμοστώ σε μια κοινωνία άρρωστη στην καρδιά της.»
Η αφύπνιση συχνά ξεκινά από έναν πόνο που δεν μπορεί πια να αγνοηθεί. Από μια κραυγή μέσα μας που ψιθυρίζει: «Δεν μπορώ άλλο έτσι». Και εκεί ακριβώς γεννιέται το θάρρος της αλλαγής.
Η φύση της αγάπης
Στα δέκα χρόνια που εργάζομαι με ανθρώπους που αναζητούν, έχω δει ξανά και ξανά μια αλήθεια:
Η αγάπη δεν είναι σύστημα.
Δεν είναι συμβόλαιο.
Δεν είναι υποχρέωση.
Η αγάπη είναι ζωντανή. Ανασαίνει.
Και μερικές φορές, για να παραμείνει καθαρή, χρειάζεται να χωρίσει.
Μα η κοινωνία μας δυσκολεύεται να δεχτεί αυτή την πραγματικότητα. Γιατί έχουμε εκπαιδευτεί να συνδέουμε την αξία μας με την αντοχή και την ανοχή.
Η αγάπη που μένει, ακόμη κι αν είναι σπασμένη, θεωρείται «επιτυχία». Η αγάπη που τελειώνει, ακόμη κι αν μας ελευθερώνει, θεωρείται «αποτυχία».
Το δώρο της ελευθερίας
Στις ανατολικές παραδόσεις, το ανθρώπινο σώμα θεωρείται σπάνιο δώρο. Γιατί;
Γιατί είναι η μόνη μορφή ύπαρξης που μας δίνει τη δύναμη να αλλάξουμε συνειδητά το πεπρωμένο μας.
Δεν γεννηθήκαμε να ζούμε ξένα σενάρια. Δεν ήρθαμε στη γη για να αναπαράγουμε τις πληγές των προγόνων μας. Η ζωή μας είναι ευκαιρία να ξαναγράψουμε την ιστορία – όχι με το μελάνι της υποταγής, αλλά με το μελάνι της ελευθερίας.
Ο μύθος της συγχώνευσης
Μας έμαθαν πως η αγάπη είναι ένωση. Ότι το ύψιστο είναι να γίνουμε «ένα». Ότι η ταύτιση και η απώλεια του εαυτού μέσα στον άλλον είναι το ιδανικό.
Αλλά τι θα γινόταν αν η αγάπη ανθίζει όχι στην προσκόλληση, αλλά στον χώρο ανάμεσα στις ψυχές;
Η αγάπη δεν είναι άγκυρα. Δεν είναι κλουβί. Δεν είναι διάλυση του εαυτού.
Η βαθύτερη αγάπη είναι εκείνη που αφήνει χώρο: δύο άνθρωποι ο ένας δίπλα στον άλλον, όχι μπλεγμένοι στην εξάρτηση, αλλά ριζωμένοι στην κυριαρχία του εαυτού τους.
Δύο δέντρα που στέκονται πλάι πλάι, ριζωμένα στο δικό τους χώμα, μεγαλώνουν προς τον ίδιο ουρανό.
Αγάπη ή εξάρτηση;
Όταν η αγάπη γεννιέται από έλλειψη, γίνεται εθισμός. Όταν γεννιέται από πληρότητα, γίνεται ελευθερία.
Η τραγωδία δεν είναι η αγάπη που τελειώνει, αλλά η αγάπη που μένει από φόβο.
Εξιδανικεύσαμε την αντοχή αντί για την εξέλιξη. Υψώσαμε την μονιμότητα πάνω από την παρουσία.
Μα η αληθινή αγάπη δεν είναι να υπομένεις, αλλά να τιμάς την αλήθεια.
Ο ιερός έλεγχος της απόστασης
Ο χωρισμός δεν είναι το αντίθετο της αγάπης. Είναι η ιερή της δοκιμασία:
- Μπορείς να αγαπάς χωρίς να κρέμεσαι;
- Μπορείς να αγαπάς χωρίς να χρειάζεσαι;
- Μπορείς να αγαπάς και ταυτόχρονα να περπατάς το δικό σου μονοπάτι;
Αγάπη δεν είναι ούτε να κρατάς ούτε να κρέμεσαι.
Είναι να αφήνεις, όταν η αλήθεια το ζητά.
Η αγάπη ως μάρτυρας της εξέλιξης
Η αγάπη δεν είναι να συμπληρώνει ο ένας τον άλλον. Είναι να γίνεσαι παρατηρητής και υποστηρικτής της εξέλιξης του άλλου. Να παρακολουθείς την ανθοφορία του χωρίς να προσπαθείς να την ελέγξεις.
Αν η αγάπη μάς κάνει να μικραίνουμε, τότε δεν είναι αγάπη, είναι φόβος μεταμφιεσμένος.
Αν η αγάπη μάς καλεί να ωριμάζουμε, να διευρυνόμαστε, να σταθούμε όρθιοι, να συναντηθούμε ως ολόκληροι άνθρωποι, τότε είναι δώρο.
Ένα νέο αφήγημα
Ήρθε η ώρα να ξαναγράψουμε τα σενάρια.
Να σταματήσουμε να δοξάζουμε την αντοχή και να αρχίσουμε να υμνούμε την αλήθεια.
Να πάψουμε να φοβόμαστε τον χωρισμό και να τον δούμε ως μέρος του χορού της αγάπης.
Η αγάπη δεν χρειάζεται να σημαίνει για πάντα. Χρειάζεται να σημαίνει αληθινά.
Η αγάπη ως ελευθερία
Η αγάπη δεν είναι υποχρέωση.
Δεν είναι φυλακή.
Είναι η τέχνη να ζούμε και να αφήνουμε τον άλλον να ζήσει.
Και ίσως, η μεγαλύτερη μορφή αγάπης είναι να κοιτάς έναν άνθρωπο στα μάτια και να του λες:
«Σε αγαπώ τόσο, που δεν θα σε κρατήσω φυλακισμένο. Σε αγαπώ τόσο, που θα σου επιτρέψω να γίνεις ολόκληρος. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι οι δρόμοι μας χωρίζουν.»
Γιατί η αγάπη που τιμά την αλήθεια, ακόμη και μέσα στον πόνο του αποχωρισμού, είναι η μόνη αγάπη που πραγματικά ελευθερώνει.
Για την αγάπη, για τις σχέσεις, για την αυθεντικότητα, για την ελευθερία, για το πως να ξεφορτωθούμε παλιά αφηγήματα … κι άλλα μιλάμε καθημερινά στο νέο κανάλι. Θα χαρώ να σε δω κι εκεί.
